અન્યથા શરણમ નાસ્તિ.

અન્યથા શરણમ નાસ્તિ.    પલ્લવી જિતેન્દ્ર મિસ્ત્રી

-હલ્લો અનુભાઈ, આવું કે?

-શાના માટે? 

-રૂપિયા લેવા માટે. 

-રૂપિયા લેવા માટે? શાના રૂપિયા?

-લ્યો એટલામાં ભૂલી ગયા? તમે મને આપવાના હતા તે રૂપિયા.

-હું તમને આપવાનો હતો? પણ મેં તમારી પાસે ક્યારેય રૂપિયા ઉધાર લીધા હોવાનું  મને યાદ નથી.

-ભલા માણસ, જેની પાસે પૈસા લીધા હોય તેને જ પૈસા આપી શકાય એવો નિયમ થોડો જ છે? જેની પાસે પૈસા ન લીધા હોય, છતાં એને પૈસાની ખુબ જરૂર હોય, એને પણ પૈસા આપી શકાય ને?

-આપી શકાતા હશે, પણ તમને આપવા માટે મારી પાસે હાલ પૈસાની સગવડ નથી.

-પણ તમે જ તો કહ્યું હતું, કે થોડા દિવસોમાં તમે પૈસાની સગવડ કરી દેશો.

-મેં  કહ્યું હતું?  પૈસાની સગવડ કરવાનું? તમને? ક્યારે?

-ભૂલી ગયા? યાદ કરો યાદ કરો રાજ્જા.

-જુઓ મારી પાસે એવો ફાલતુ ટાઈમ નથી. હું સખત કામમાં છું.

-ભલે, તો કલાક પછી આવું?    

-તમે સમજતા કેમ નથી? તમને કહ્યું ને કે પૈસાની સગવડ થાય એમ નથી.

-એવું તે કંઈ ચાલતું હશે ? દર વખતે તો  તમે પૈસાની સગવડ કરી આપો છો.

-એટલે આ વખતે પણ મારે જ સગવડ કરી આપવી જોઈએ, એવું ક્યાંક લખી આપેલું છે?

-લખી નથી આપ્યું તો શું થયું? તમે થોડા દિવસનો વાયદો તો કર્યો જ હતો ને? માણસની જબાનની પણ કોઈ કિંમત હોય કે નહીં?

-હું પણ તમને એ જ વાત કહું છું. દર વખતે તમે  રૂપિયા લેવા આવો ત્યારે, ‘પંદર દિવાસમાં  આપી જઈશ ‘ એમ કહીને પાંચ  મહીને રૂપિયા આપો છો અને તે પણ ટુકડે ટુકડે .

-પાંચ મહીને તો પાંચ મહીને, પણ રૂપિયા પાછા તો આપુ છું ને?

-આભાર તમારો.

-એમાં આભાર શાનો?  એકબીજાની સગવડ સાચવવી એ તો દરેક મનુષ્યની ફરજ છે.

-સાચી વાત છે, તમારી.

-તો પછી હું આવી જાઉં?  

-તમે પણ ખરા ‘ચીટકુ’ છો, એકવાર ના તો પાડી તમને.

-પણ તો પછી હવે આ છેલ્લી ઘડીએ હું કોની પાસે પૈસા માંગવા જાઉં?

-એ તમારે નક્કી કરવાનું, તમારે  કોની પાસે પૈસા માંગવા એ પણ મારે કહેવાનું?

-તમે પૈસા ન આપો તો કમ સે કમ એ તો કહો કે હું કોની પાસે પૈસા માંગવા જાઉં?

-મેં કઈ તમને ઠેકો નથી આપ્યો કે દર વખતે મારે જ તમને રૂપિયાની સગવડ કરી આપવી.

-એવું હોય તો વ્યવહારે જે થતું હોય,  તે વ્યાજ ગણી લેજો, બસ?

-તમારી પાસે તો મારે તો મુદ્દલ પાછું મેળવતાં પણ દમ નીકળી જાય છે, ત્યાં વ્યાજ? ઈમ્પોસીબલ.

-આ દુનિયામાં ઈમ્પોસીબલ કશું જ નથી.

-એમ? તો પછી મારા સિવાય કોઈ બીજા પાસે વારંવાર રૂપિયા ઉધાર લઈને બતાવો ને.

-થાય, એવું પણ થઈ શકે. પણ મુળમાં વાત એવી છે કે – તમારા શુકનવન્તા રૂપિયા મને ફળે છે ખૂબ.

-તો પછી એનું વ્યાજ કેમ નથી આપતાં?

-હું તો આપવા તૈયાર જ છું, પણ આપણા સંબંધો ને ધ્યાનમાં લઈએ, તો તમને જ એ સારું નહિ લાગે ને? 

-મને તો તમે ફોન પર આ રીતે મારો સમય અને તમારા પૈસા બગાડો છો તે પણ સારું નથી લાગતું.

-ફોનના પૈસાની તમે ચિંતા ન કરો રાજ્જા, મેં મારા ઘરેથી નહી, પણ મારી ઓફિસેથી જ ફોન કર્યો છે.

-ઓફિસમાંથી નકામા ફોન કરીને સમય બગાડો છો એના કરતાં કામ કરો ને.

-કામ તો થયા કરશે, એ ક્યાં નાસી જવાનું છે, નથી તો હું નાસી જવાનો, તો બોલો રાજ્જા, ક્યારે આવું?

-હું કોઈ રાજા નથી, હું તો સીધો સાદો પ્રજાજન છું. માટે કોઈ બીજા બકરાને આઈ મીન બીજા દેણદારને શોધો તમે.

-જુઓ અનુભાઈ, તમે સીધા સાદા  વ્યક્તિ છો એટલે જ મને બીજા પાસે જવા કરતાં તમારી પાસે આવવું વધારે ગમે છે. તમે પેલો  સંસ્કૃત શ્લોક તો સાંભળ્યો જ હશે, ‘અન્યથા શરણમ નાસ્તિ, ત્વમેવ શરણમ મમ’  અર્થાત   ‘હું કોઈ અન્યને નહીં, તમારે શરણે જ છું.’

-મારી તમને એક  સલાહ છે,  કે...

-મારે તમારી પાસે સલાહ નહીં, પૈસા જોઈએ છે.

-મારી પાસે જે કઈ છે તે તમને આપી રહ્યો છું. તમારે આમ વારંવાર ઉધાર માંગ્યા કરવું પડે છે, એના  કરતાં તમારા ખર્ચા થોડા ઓછા કરો ને. 

-આ બૈરાં લોક સમજે તો ને, એમને લીધે ધારીએ તો પણ ખર્ચા ઓછા થતા નથી. એમને  કહેવા જઈએ તો કહે છે કે -  ‘આ  મોંઘવારી દિવસે ને દિવસે વધતી જાય છે, ખરચા કેમના ઓછા કરીએ?’  એમની વાત પણ સાચી છે. અને ઉપરથી આ  મારો કંજૂસ – મખ્ખીચૂસ શેઠિયો પગાર વધારવાનું નામ નથી લેતો.

-તમે ઓફીસ ટાઈમમાં કામ કરવાને બદલે આ ફોનના ચકરડા ઘુમાવીને લાંબી લાંબી વાતો કરો અને કામ ઓછું કરો પછી શેઠિયો પગાર વધારે  ક્યાંથી? જાણો છો ને કે પગાર વધારો પરફોર્મન્સ પર આધાર રાખે  છે?  

-ભલે, તમારી આ સલાહ હું ધ્યાનમાં રાખીશ. બસ, આટલી  છેલ્લી વખત મારું કામ કરી આપો, પૈસાની ક્યાંકથી સગવડ કરી આપો.

-તમે દર વખતે ‘આટલી છેલ્લી વખત’ કહો છો, હું પણ તમને આ છેલ્લી વખત કહું છું કે મારી પાસે પૈસા નથી.

-નથી? ખરેખર નથી?

- ના.  નથી, નથી અને નથી. હવે મારું માથું ન ખાઓ. 

-તો એક કામ કરો અનુભાઈ, તમેય મારી ભેગા ચાલો. આપણે બે મળીને કો’ક પૈસાદાર આસામીને ફાંસીએ. અને રૂપિયા ઉધાર લઇ આવીએ.

-હેં?????